Mooie woorden, nu nog de daden
Historische dag met een bittere nasmaak Mooie woorden, nu nog de daden Datum: 19 december 2022 ‘Betekenisvol moment’ Vandaag is een belangrijke historische dag, met een bittere nasmaak. De excuses bieden ingrediënten om de komende jaren zo in te richten dat achterstellingen en neokoloniale verhoudingen worden weggenomen en institutioneel racisme echt wordt aangepakt. Het kan niemand ontgaan zijn dat er de afgelopen dagen op verschillende momenten en manieren terechte verontwaardiging is uitgesproken over het proces tot nu toe, het gebrek aan afstemming, de insensitieve eenzijdige besluitvormingen en de slechte communicatie. Dit geeft een bittere nasmaak aan dit betekenisvolle moment. De excuses markeren desondanks een historisch moment dat voortgekomen is uit generatielange strijd voor erkenning, excuses en herstel vanuit nazaten van tot slaaf gemaakten. Kabinetsreactie Het heeft anderhalf jaar geduurd voordat er een kabinetsreactie is gekomen op het adviesrapport van de Dialooggroep Slavernijverleden. Vanuit het Zwart Manifest zijn we kritisch op de opdrachtformulering waarmee dit adviescollege aan de slag is gegaan. Vanuit een neokoloniale houding was bedacht om dialogen te organiseren op de eilanden, Suriname was überhaupt geen onderdeel en het leed dat de inheemse bevolking is aangedaan ontbreekt. Hierdoor begon het adviescollege al met 1-0 achterstand. Onder leiding van de nieuwe voorzitter mevrouw Oudshoorn is onze kritiek ook op tafel gelegd bij de overheid en is er uiteindelijk geprobeerd om samen met zoveel mogelijk partijen tot een adviesrapport te komen. Een rapport met concrete aanbevelingen hoe de Staat der Nederlanden moet overgaan tot erkenning, excuses en herstel voor het slavernijverleden. Erkenning, Excuus en Herstel Enkele belangrijke aanbevelingen lijken overgenomen zoals: rehabilitatie van Tula en andere verzetshelden en het starten van een nationaal onderzoeksprogramma naar het slavernijverleden en de doorwerking daarvan vandaag de dag. De drie belangrijkste adviezen, in onze ogen, zijn niet overgenomen: 1) Erken bij wet dat de slavenhandel en de slavernij die tussen de zestiende eeuw en 1 juli 1863 direct of indirect onder Nederlands gezag hebben plaatsgevonden, misdrijven tegen de menselijkheid waren. 2) Spreek bij het aanbieden van excuses de bereidheid uit bij wet om dit historisch onrecht dat tot op heden in velerlei vormen wordt ervaren, zoals discriminatie en institutioneel racisme, zoveel mogelijk te herstellen. 3) Een geoormerkt Koninkrijksfonds per 1 juli 2023 voor structurele en duurzame financiering van herstelmaatregelen. Vanuit Zwart Manifest vinden wij het goed dat de regering erkent dat slavernij en slavenhandel misdrijven tegen de menselijkheid waren. Dit doet recht aan de omvang van de misstanden. Nederland erkent dat we als land een slavernijgeschiedenis hebben en dat de gevolgen van het slavernijverleden heden ten dage nog zichtbaar en voelbaar zijn. Daar staat tegenover dat de excuses niet in de wet zijn vastgelegd. Dat bemoeilijkt de weg naar rechtsherstel en het roept de vraag op of de staat voldoende verantwoordelijkheid neemt om het slavernijverleden onder ogen te zien. Net als velen zijn we kritisch over de inhoud en vorm van de excuses voor het Nederlands slavernijverleden. Excuses moeten niet alleen gemaakt, maar ook aanvaard worden. In het hele proces is de reis van het kabinet en de samenleving als uitgangspunt gebruikt in plaats van de nazaten om wie het gaat. Het is goed om te horen dat Premier Rutte aangeeft dat de excuses geen punt maar een komma zijn en dat er in dialoog met nazaten van slaaf gemaakten verder invulling gegeven moet worden aan het proces van heling en herstel. Nazaten zijn nu aan zet om aan te geven wat er nodig is om de excuses ook te aanvaarden. Dat proces start nu en moet leiden tot een inhoudelijk herstelplan dat er voor zorg draagt dat achterstellingen en voortdurende neokoloniale verhoudingen worden weggenomen en institutioneel racisme wordt aangepakt. Dit is nodig voor maatschappelijk herstel. Vanuit Zwart Manifest hebben we al concrete aanbevelingen en handvatten, vastgelegd in de ‘Zwart Manifest’ teksten